اسرار اجساد کشف شده شهر پمپئی در ایتالیا (قسمت اول) - علی آباد جدید

برای دیدن شاهکارهای تاریخ اروپا با تور ایتالیا همراه شوید.

شهر پمپئی در ایتالیا یکی از جاذبه های گردشگری است که نامش با مرگ و میر و وحشتی سیاه در هم آمیخته است. ساکنان این شهر هرگز گمان نمی کردند که قرن ها پس از مرگ شان روایت گر حقایق پنهان زندگی خود و پیشینه محل سکونت شان باشند. اما واقعیت این است که اجساد مومیایی شده آن ها اسرار بسیاری را از گذشته های دور برملا کرد. اما در ابتدا جا دارد بپرسیم از شهر پمپئی و سرنوشت آن چه می دانید؟

در سال 79 پس از میلاد قله آتشفشان وزوو (Vesuvius) که در ایتالیا واقع شده است، فورانی سخت را تجربه کرد. فاجعه ای که متعاقب آن دو شهر پمپئی (Pompeii) و هراکولانیوم () از میان رفته و بسیاری از ویلاها و ساختمان های حومه شهر نیز با خاک یکسان شد. در این میان پمپئی سرنوشتی تلخ و مرگ بار داشت، چرا که شهر به همراه ساکنانش در زیر چندین متر (4 الی 6 متر) از خاکسترهای آتشفشانی مدفون شد. و این گونه بود که این شهر دوران باستان پنهان از نگاه ها و خفته در میان سنگ و خاکسترهای آتشفشانی برای هزار و پانصد سال به دست فراموشی سپرده شده و از یادها رفت.

اما دست سرنوشت ظاهرا نمی خواست تصویر این شهر به این سادگی ها از صفحات تاریخ بشر پاک گردد، چرا که در سال 1748 مهندس اسپانیایی روکو یواخین د آلکوبیر (Rocque Joaquin de Alcubierre) پیروز به کشف این مکان شد که در میان گرد و غبار و خرده سنگ ها دست نخورده حفظ شده بود. در سال 1863 باستان شناس ایتالیایی جوزپه فیورلی (Guiseppe Fiorelli) مسئولیت عملیات اکتشافی این محل را برعهده گرفته و آغاز به حفاری های منظم و دقیق کرد. فیورلی در خلال کار متوجه شد که خاکسترهای نرم موجود درواقع نشان دهنده حفره های برجا مانده از اجسادی هستند که در گذر سال ها پوسیده و از بین رفته بودند. او از شیوه ای خاص برای به زندگی برگرداندن این اجساد محو شده استفاده کرد. به دستور فیورلی کارگران حفره های باقی مانده را با گچ پر نموده و بدین صورت از اجساد قالب گرفتند. بنابراین ساکنان قدیمی شهر بعد از قرن ها از ماجرای فوران آتشفشانی از نو به دنیا آمدند، آن هم درست در همان شکل و شمایلی که در زمان حادثه داشتند.

نزدیک به 150 سال بعد و به لطف پیشرفت های علمی مدرن و استفاده از سی تی اسکن، حقایق عجیب بیشتری در خصوص این اجساد تعیین شد. از زمان کشف پمپئی تاکنون، باستان شناسان با تکیه به آثار هنری و دیگر کشفیات اندکی با حال و هوای این شهر باستانی آشنا شده بودند. اما اسرار جدیدی که این اجساد برای ما افشا کردند، حقایق بیشتری از سبک زندگی ساکنان این شهر باستانی را بازگو می نمایند.

در ادامه همراه ما باشید تا با مختصری از این حقایق و داده های عجیب بیشتر آشنا شویم.

قالب های گچی حاوی استخوان قربانیان هستند

همان گونه که پیش تر اشاره کردیم، فیورلی برای خلق مجدد اجساد از میان رفته قربانیان فوران آتشفشانی در شهر پمپئی دست به ابتکار جالبی زده و حفره های باقی مانده در خاکسترهای آتشفشانی را که در عمق 9 متری زیر سطح زمین قرار داشتند را با گچ پاریسی پر کرد. این حفره ها خطوط کلی اجساد مردگان را نشان می داد، هرچند که بافت ها و نسوج نرم بدن در طول زمان پوسیده و از میان رفته بود. اما این مسئله باعث ایجاد تصور غلطی برای مردم شد، چرا که به نظر می رسید این قالب های گچی میان تهی هستند. اما واقعیت چیز دیگری است.

علرغم اینکه حفره های برجای مانده از اجساد با گچ پر شدند، اما این بدین معنی نیست که این حفرههای شبیه به یک پوسته یا قالب کامل و البته میان تهی بودند. چرا که برخلاف تصور عموم، استخوان های قربانیان هنوز باقی مانده بود. وقتی گچ به داخل حفره ها نفوذ کرد، استخوان ها را نیز در میان گرفت. با این حساب اجساد کشف شده در پمپئی علیرغم ظاهر گچی شان، واقعی تر از چیزی هستند که تصورش را دارید.

ساکنان پمئی دندان های سالمی داشتند

در سال 2015 باستان شناسان آغاز به استفاده از دستگاه سی تی اسکن برای آنالیز و آنالیز دقیق اجساد مردگان کردند. در این میان یکی از یافته های برجسته این تحقیقات نشان داد که مردمان ساکن این شهر از دندان هایی سالم برخوردار بودند، چیزی که شاید در نگاه اول چندان واقعی به نظر نرسد!

ما می دانیم که پمپئی هزاران سال پیش از میان رفته بود، مدت ها قبل از آنکه چیزی حتی نزدیک به روش های به کار رفته در دندانپزشکی مدرن امروزی ابداع شده باشد. با این حال شاید برای تان جالب باشد که بدانید حتی یک حفره یا پوسیدگی در دهان ساکنان این شهر مشاهده نشد. امری که در نگاه اول غافلگیر نماینده بوده و حیرت مخاطب را برمی انگیزد. شاید یکی از دلایل عمده این مسئله وجود این حقیقت باشد که قله وزوویوس مدت ها قبل از اختراع فرآیند فراوری و فرآوری شکر و مواد قندی فوران کرد.

در آن موقع رژیم غذایی رومی ها دارای مقادیر بالایی فیبر، پروتئین و میوه جات بوده و میزان مواد قندی و شیرین آن بسیار پایین بود. این رژیم سالم در کنار وجود سطوح بالایی از فلورین در آب آشامیدنی و هوا باعث شد که دندان های ساکنان این شهر مایه حسد بشر امروز باشد.

بچه ها مبتلا به بیماری کشنده سیفلیس

در گذشته اگر کودکی در این شهر رشد نموده و به ده سالگی می رسید، امری عجیب و غیرمنتظره اتفاق افتاده بود. در واقع در آن دوران به دلیل شیوع انواع بیماری های عفونی و نیز عدم دسترسی به امکانات درمانی، بسیاری از بچه ها در سنین پایین جان خود را از دست داده و هرگز به بزرگسالی نمی رسیدند.

در این مورد خوشبختانه از آن جایی که بیماری ها اثرات خود را روی استخوان های بدن نیز برجای می گذارند، باستان شناسان به حقایق جالبی دست پیدا کردند. آن ها تعدادی از کشنده ترین عوامل مرگ و میر بچه ها شهر را تعیین کردند که در این میان سیفلیس یکی از مهمترین دلایل تلفات در سنین پایین بود. باستان شناسان با آنالیز نشانه های برجای مانده روی استخوان های بدن یک دوقلوی کم سن و سال به این حقیقت پی بردند که آن ها به سیفلیس موروثی مبتلا بودند.

از سوی دیگر این امر نشان می دهد که برخلاف باور رایج این کریستف کلمب نبود که سیفلیس را به اروپاییان معرفی کرد، چرا که این بیماری بیش از هزار سال قبل از سفر دریایی معروف این کاشف شناخته شده هم در اروپا وجود داشته است.

وضعیت اجساد نشان دهنده نحوه رویارویی آن ها با مرگ است

در خلال حفاری های اجرا شده، بسیاری از اجساد در وضعیتی یکسان و در حالت جنینی کشف شدند، وضعیتی که به صورت معمول در هنگام خفگی بروز پیدا می نماید. این امر باعث شد که در همان نگاه نخست به نظر برسد علت مرگ آن ها استنشاق گازهای داغی بوده که به دنبال فوران آتشفشان شهر را در برگرفته بودند. از سوی دیگر دانشمندان متوجه شدند بارانی از خرده سنگ های آتشفشانی خانه ها را در هم کوبیده است و آوار ناشی از این خرابی، شماری دیگر از ساکنان شهر که داخل خانه ها پنهان شده بودند را به کام مرگ فرستاده است.

با این حال بسیاری از اجساد در وضعیت های تصادفی و متفاوت کشف شده اند که نشان می دهد ساکنان از میزان وخامت اوضاع مطلع نبوده و بدون آمادگی به پیشواز مرگ رفته اند. از سوی دیگر این مسئله تعدادی از دانشمندان را مجاب کرد که به دلیل دمای بالا و غیرمنتظره فوران آتشفشان وزو، بسیاری از ساکنان در دم به صورت آنی جان خود را از دست دادند. فرضیه ای که با تئوری خفگی طولانی با خاکسترهای آتشفانی در تضاد است.

تأثیر جریان مواد آذرآواری در فرم استخوان های اجساد

بعد از موج اولیه بارش خرده سنگ در طول فوران آتشفان وزویوس، گردبادهای داغ و سوزان شهر را در هم نوردیدند. در این مدت هر کس در جهت حرکت گردبادها بود، جان خود را از دست داد. این مسئله پدیده ای طبیعی است که از آن با عنوان جریان مواد آذر آواری (pyroclastic surge) یاد می گردد.

این جریان به بهترین شکل وجود وضعیت جنینی در اجساد کشف شده را نشان می دهد. در واقع برخلاف تصور عموم در خصوص مرگ آرام به صورت خوابیده، فرد در این حالت به خاطر انقباض شدید و بی درنگ ماهیچه ای به وضعیت جنینی در می آید که به دنبال از دست دادن میزان بالایی از آب به وقوع می پیوندد. در واقع این جمود و اسپاسم نعشی، وضعیت الگوهای اسکلت اجساد کشف شده را نیز شرح می دهد.

به خاتمه بخش نخست این مطلب رسیدیم.کدام یکی از این حقایق برای شما تازگی داشت و کدام یک بیش از بقیه توجه شما را به خود جلب کرد؟ در بخش بعدی نیز همراه ما باشید تا دیگر ناگفته های این اجساد فراموش شده را مرور کنیم.