هارمونی رنگ ها در طبیعت افین - علی آباد جدید

روستای افین خراسان جنوبی که به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در کشور ثبت شده، در 40 کیلومتری شهر حاجی آباد مرکز شهرستان زیرکوه و حدود 120 کیلومتری بیرجند است.

مزارع روستای افین با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب کشت زرشک است و این یاقوت های سرخ به علت وسعتی که از آنها در دشت افین با تناسب رنگ گسترده شده در فصل های مختلف سال گردشگران زیادی را برای دیدن جذب می نماید.

اغلب گردشگران خارجی که خراسان جنوبی مقصد آنها باشد، به افین می فرایند و البته در 2 سال اخیر با شیوع کرونا تعداد گردشگران این منطقه کاهش چشمگیر داشته است.

وجود درختان زرشک با رنگ های متنوع سبز در اوایل بهار، زرد هنگام گل دهی و قرمز موقع رسیدن میوه (پاییز) نشانه ای از هنر خداوند زمین و آسمان ها در خلقت زیبایی ها است و در منابع تاریخی آمده که اولین کشت و فراوری زرشک بی دانه دنیا در روستای افین بنیان گذاشته شده و قدمت تاریخی دارد.

گردشگران در هر فصلی از سال که به افین سفر نمایند به وسعت 450 هکتار مزرعه ای رنگین را دیدن می نمایند و درختچه های زرشک در بهار که برگ می نمایند، زرد در فصل گل دهی و در پاییز که میوه قرمز این درخت آماده برداشت است، با هم تناسب و ارتباط دارند.

قدم زدن در میان درختچه های زرشک، گوشنوازی صدای نهری که از میان مزارع می گذرد و هم کلام شدن با کشاورزان زحمتکشی که در جدال با تیغ و خار، برکت می چینند، حس ناب زندگی را از سفر به افین به ارمغان دارد.

اوایل آبان که فصل برداشت محصول زرشک است مردمان روستای افین از کوچک و بزرگ دوش به دوش هم راهی مزارع شده و روزهای سرد پاییز را با گرمای تلاش و تلاش، روح بخش می نمایند.

آیین برداشت سنتی زرشک در روستا معمولا 10 روز به طول می انجامد و مردم در این روزها با همیاری یکدیگر شانه های درختان زرشک را از محصولی که به بار نشسته، خالی می نمایند و صدای دلچسب صلوات و ذکر دعا که به اعتقاد مردمان محلی برای با برکت شدن محصول است، از مزارع افین به گوش می رسد.

تکاندن درختان از زرشک، تمیز کردن و پاک کردن، الک کردن، باد دادن و در نهایت خشک کردن زرشک کارهای دیگری است که پیش روی مردمان افین در روزهای پاییز است.

بعد از اینکه محصول زرشک برداشت شد درختچه ها هرس می گردد و در زمستان هم این مزارع با نظم بی نظیر به رنگ طبیعی چوب، چشم نوازی می نماید.

بیشتر گردشگران تمایل دارند در فصل پاییز و زمان برداشت محصول به این منطقه سفر نمایند زیرا علاوه بر هم صحبتی با کشاورزان خونگرم منطقه می توانند با آیین های کهن برداشت زرشک هم آشنا شوند و این محصول تازه و منحصر به فرد را به عنوان سوغات با خود به همراه ببرند.

از نیمه دوم مهر تا اواخر آبان ماه زمان برداشت محصول زرشک در روستای افین است و به اعتقاد مردمان محلی اگر در پاییز باران ببارد، میوه زرشک پاره شده و کیفیت خود را از دست می دهد لذا کشاورزان منطقه هرچند هشدارهای هواشناسی را درباره یخبندان و بارندگی جدی می گیرند اما تمایل دارند این میوه را دیرتر برداشت نمایند تا محصول شیرین تر روانه بازار گردد.

خرمن ها از چند هفته قبل زمان برداشت با کاهگل آماده سازی می گردد و کشاورزان با ایجاد فضایی صاف، بستری مناسب برای خشک کردن سریع زرشک ها فراهم می نمایند.

خرمن های زرشک نیز در کنار مزارع جاذبه بصیری دیگری برای گردشگران محسوب می گردد.

اقتصاد روستای افین از سالیان دور بر مبنای کشاورزی و محصول شاخص زرشک بوده است زیرا بیشترین زرشک فراوریی کشور در روستای افین به ثمر می رسد و این منطقه خاستگاه تاریخی دارد.

درختچه زرشک دارای 2 تا هفت متر ارتفاع و رنگ قهوه ای، قرمز یا زرد است. برگ های آن بیضی شکل با دندانه های اره ای و گل های خوشه ای و زرد رنگ است. شاخه های زرشک تیغ های زیادی دارند. این یاقوت سرخ بیضوی شکل بوده و دارای طعمی ترش یا شیرین با خواص فراوان است.

تیپ روستای افین از نظر پایکوهی و بافت قدیمی آن فشرده و متمرکز بوده که پس از زلزله سال 1373 شهرک نو در سمت شمال شرق بافت قدیم افین احداث شده است.

افین اوایل اسلام به عنوان ام القرای منطقه قاینات معروفیت خاصی داشته و بنا به اعتقاد بعضی از محققی در گذشته دور شهری بزرگ، مرفه و با فرهنگ بوده است.

الفوس گابریل که سال 1933 از این منطقه عبور کرد، درباره این روستا می گوید: افین در گذشته شهری بزرگ بوده که ویرانه های شهر قدیم در برابر دروازه های دهکده فعلی قرار گرفته است و براساس نقل قول های محلی قرماسین نام داشته است.

منابع تاریخی هم نقل نموده اند که اسکندر کبیر هنگام بردن قوای خود به هرات از افین گذشته و به وسیله شاخن به طبس خانه و فراه، راه خود را ادامه داده بود.

از جاذبه های زیبای تاریخی، فرهنگی و گردشگری روستای افین می توان به مسجد جامع، قلعه تاریخی، مزار چهارگنبد، اقامتگاه های بوم گردی، آسیاب آبی قلعه کوه، موزه اشیای قدیمی، رودخانه های دائمی، جنگل گز، کاروانسرا، برج ها و آب انبارهای مختلف اشاره نمود.

همجواری فضای تاریخی و درختچه های زرشک در سفر به روستای افین، گردشگری را لذت بخش تر می نماید.

خراسان جنوبی با 18 هزار و 600 هکتار سطح زیر کشت، رتبه اول فراوری زرشک بی دانه کشور و دنیا را به خود اختصاص داده و فصل برداشت این محصول از مهر تا اواخر آبان است که تا نیمه آذر هم طول می کشد.